LIÊN MINH “CHIP 4” , CƠN ÁC MỘNG VỚI TRUNG QUỐC

Một mặt trận không tiếng súng, nhưng cực kỳ quyết liệt đang diễn ra: Cuộc đua thống lĩnh ngành sản xuất chất bán dẫn (hay chíp điện tử). Chíp điện tử,‘‘vàng đen’’ của nền kinh tế.

Giấc mộng của TQ vươn lên vị trí siêu cường số 1 đồng nghĩa với yêu cầu phải thống trị ngành SX chip điện tử vì đa số các ngành công nghệ mũi nhọn hiện nay đều phụ thuộc rất nhiều vào ngành SX chịp điện tử.

Truyền thông quốc tế gần đây nói nhiều đến Liên minh bán dẫn 4 bên Mỹ - Nhật – Đài – Hàn đang dần hình thành.

Đây là sáng kiến do chính phủ Mỹ đề xuất vào tháng 3/2022, nhằm thiết lập một chuỗi chế tạo, sản xuất, cung ứng chíp điện tử quy mô toàn cầu, kết hợp những ưu thế của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, nhắm tới đối thủ hàng đầu là Trung Quốc.

Liên minh bán dẫn Chip 4 cần biết vai trò của Liên minh các nhà sản xuất, sử dụng chất bán dẫn tại Mỹ - Semiconductors in America Coalition (SIAC), cùng với 64 đại công ty công nghệ cao các nước như Amazon, Apple, AT&T, Cisco, General Electric, Google, Verizon, AMD, Analog Devices, Broadcom, NVIDIA, Qualcomm… (thuộc Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật bản, Hàn Quốc, Đài Loan và một số quốc gia khác).

Liên minh SIAC, sau một năm rưỡi vận động Quốc hội Mỹ ra luật phát triển ngành bán dẫn (trị giá ước tính 50 tỷ USD) thì Luật Chips and Science Act 2022 đã vừa được Thượng Viện và Hạ Viện Mỹ thông qua trong tuần lễ cuối tháng 7/2022, và được tổng thống phê chuẩn ngay lập tức. Luật này cho phép giảm mạnh giá thành sản xuất, qua đó đẩy mạnh khả năng sản xuất chíp tại Mỹ nhằm đảo ngược xu thế tụt hậu về tỉ trọng của nước Mỹ trong tổng sản phẩm chíp bán dẫn toàn cầu (từ 37% năm 1990 còn 12% hiện nay).

Sau khi chính phủ Mỹ tung ra sáng kiến Liên minh Chip 4, Nhật Bản và Đài Loan đã hưởng ứng mạnh. Cuối tháng 7 vừa qua, hai chính phủ Nhật – Mỹ đã khởi sự đối thoại cấp cao, trong đó hợp tác về chất bán dẫn là một nội dung căn bản. Về phía Đài Loan, ngay sau khi Mỹ ra luật Chips and Science Act, bộ Kinh Tế Đài Loan ra thông báo hoan nghênh, và coi đây là một yếu tố thuận lợi lớn, cho phép gia tăng hợp tác Mỹ - Đài về sản xuất chíp điện tử tại Hoa Kỳ (theo Focus Taiwan, 30/07). Riêng Hàn Quốc hiện tại tỏ ra khá dè dặt. Washington đề xuất Seoul cho ý kiến cuối cùng vào cuối tháng 8 này.

Ảnh hưởng đến kinh tế Trung Quốc thế nào?

Một số nhà quan sát cho rằng sáng kiến Liên minh bán dẫn Chíp 4, nếu thành công, sẽ là một cú sốc với Trung Quốc, bởi Bắc Kinh đang tham vọng trở thành một thế lực dẫn đầu trong lĩnh vực chất bán dẫn trước năm 2030. Hiện tại tham vọng của Bắc Kinh là có thể tự chủ được hai phần ba nhu cầu chíp điện tử vào năm 2025, và họ có kế hoạch xây dựng hơn 30 nhà máy sản xuất vi mạch điện tử từ đây đến 2024.

TQ muốn gia tăng sản xuất để đáp ứng 75% nhu cầu, so với mức chỉ 15% hiện nay.

Theo RFI, chuyên gia Pháp Mathieu Duchatel (giám đốc chương trình nghiên cứu châu Á - Viện Montaige), trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm, do hàng loạt khủng hoảng (đặc biệt là đại dịch Covid, cũng như cạnh tranh chiến lược), khiến các tập đoàn lớn gia tăng vét hàng, nhằm tăng lượng dự trữ thi nếu Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Đài Loan liên minh lại, Bắc Kinh có thể bị ‘‘tụt hậu từ hai đến ba thế hệ’’ chíp bán dẫn.

Ví dụ, khâu THIẾT KẾ chiếm đến 47% tổng giá trị sản phẩm ngành này hiện nay chủ yếu nằm dưới sự thống trị của trung tâm Silicon Valley (Hoa Kỳ) và hai trung tâm CHẾ TẠO thuộc hàng tiên tiến nhất lại thuộc về TSMC (Đài Loan) và Samsung (Hàn Quốc). Nếu Trung Quốc không tiếp cập được với các sản phẩm này thì khả năng cạnh tranh quốc tế của họ bị giảm mạnh tại một số khâu quan trọng. Ví dụ như, nếu không mua được sản phẩm của TSMC, tập đoàn Huawei sẽ không thể sản xuất được các điện thoại thông minh (smartphone) loại cao cấp.

Trong lĩnh vực chíp bộ nhớ, tham vọng của Trung Quốc là giảm phụ thuộc 30% vào năm 2025, nhưng bắt buộc phải có đóng góp của Samsung Electronics và SK Hynix, hai tập đoàn sản xuất chíp điện tử lớn nhất của Hàn Quốc tại Trung Quốc. (tài liệu trang Business Korea, 26/07). Hiện nay, Trung Quốc chỉ mới có khả năng tự chủ cao về các vi mạch không liên quan đến bộ nhớ (non-memory chip) thôi.

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo của TQ cáo buộc là Hoa Kỳ áp lực buộc các công ty phải lựa chọn rời khỏi Hoa Lục sẽ gây tổn hại chung cho các công ty trong lĩnh vực này. Tờ báo này dẫn lời của tập đoàn Tư vấn Boston và Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Hoa Kỳ dự báo là xu thế đó có thể khiến giá hàng bán dẫn tăng từ 35% đến 65% giá cả hàng hóa. Trung Quốc còn dọa:”nếu Hàn quốc gia nhập Liên minh Chíp 4 thì đây sẽ là một hành động ‘‘tự sát về thương mại’’!

Phân vân của Hàn Quốc?

Hàn Quốc phân vân vì ngai phản ứng của TQ. Đến nay, ngành sản xuất chất bán dẫn Hàn Quốc dựa rất nhiều vào thị trường Trung Quốc. 60% trong số 128 tỉ đô la hàng bán dẫn xuất khẩu trong năm ngoái là sang thị trường Trung Quốc (bao gồm thị trường Hồng Kông).

Hiện nay, chính phủ Hàn Quốc đang cố gắng tránh “trừng phát thương mại” của TQ. Báo Hàn Quốc Korea Herald (hôm 22/07) cho biết chính phủ Hàn Quốc có thể sẽ yêu cầu Mỹ điều chỉnh một số điều kiện gia nhập liên minh, ngụ ý không để bị coi là tham gia vào một khối chống Trung Quốc. Tuy nhiên, quan điểm chung của Seoul, đây là một liên minh có lợi cho Hàn Quốc, kể cả về kinh tế, cũng như an ninh quốc gia. Hàn Quốc đã và muốn tham gia nhiều sáng kiến trong khu vực do Hoa Kỳ dẫn đầu, chẳng hạn như Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (Indo-Pacific Economic Framework), phần căn bản được coi như phương tiện để kiềm chế tham vọng ngày càng tăng của Trung Quốc.